آتاتورک که بود | زندگینامه؛ ازدواج؛ فرزندان؛ ریاست جمهوری؛ اقدامات مهم

آتاتورک که بود؟

فهرست محتوا

آتاتورک که بود؟

مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری و اولین رئیس جمهور ترکیه و در عین حال محبوب ترین شخصیت عصر معاصر در ترکیه است. تاثیر آتاتورک و سیاستهایش بر سرنوشت ترکیه به قدری زیاد بود که همچنان وی را پرآوازه ترین و بنام ترین شخص این کشور نگاه داشته است.‌ وی متولد سال ۱۸۸۱ و متوفی سال ۱۹۳۸ است.
در این مقاله به بیان بیوگرافی و داستان زندگی مصطفی کمال آتاتورک، از کودکی تا زمان مرگ با تمام جنبه های زندگی شخصی و سیاسی اش و اقدامات مهمی که در جهت پیشرفت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ترکیه انجام داد، خواهیم پرداخت.

تولد، کودکی و نوجوانی آتاتورک

مصطفی فرزند “علیرضا اِفَندی” و “زبیده خانم”، در سال ۱۸۸۱ در شهر “سِلانیک” در شمال یونان کنونی، که در آن زمان بخشی از امپراتوری عثمانی بود، به دنیا آمد.
پدرش کارمند دولت عثمانی و مادرش از یک خانواده کشاورز بود. اختلافات مذهبی و دیدگاه پدر و مادر مصطفی، بسیار بر زندگی و دیدگاههای وی تاثیر گذاشت. مادر مصطفی از یک خانواده کاملا مذهبی و پدرش شخصی با دیدگاه و افکار مدرن بود. اولین تاثیر این اختلاف نظر ها بر زندگی آتاتورک، که البته در این زمان هنوز نامی از آتاتورک نداشت و فقط مصطفی بود، در زمان تحصیلش مشخص شد. به طوری که وی در ابتدا در یک مدرسه مذهبی و سپس به درخواست پدرش در یک مدرسه دولتی غیر مذهبی مشغول به تحصیل شد. مصطفی پدرش را خیلی زود و در زمان کودکی از دست داد و برای مدتی با عمویش در شهر دیگری زندگی کرد. اما پس از مدت کوتاهی مجددا به شهر خود بازگشت و به تحصیل ادامه داد. در سال ۱۸۹۳ در یک دبیرستان نظامی به ادامه تحصیل پرداخت و از همان جا بود که اولین قدم هایش را برای یک زندگی نظامی و سیاسی تاثیر گذار بر کشورش برداشت. در این مدرسه معلم ریاضی مصطفی به دلیل کمالاتی که در شخصیت وی دید، نام کمال را به نام او اضافه کرد و اینک او، مصطفی کمال شده بود.
مصطفی کمال تحصیلات خود در مدرسه نظامی را با اخذ درجه کاپیتانی در تاریخ یازدهم ژانویه ۱۹۰۵ به پایان رساند آتاتورک در چندین جنگ به عنوان فرمانده، برای کشور جنگید.

آتاتورک، ریاست جمهوری و اقدامات اثر گذار وی برای ترکیه

پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی،جمهوری ترکیه توسط آتاتورک و در سال ۱۹۲۳ تشکیل شد و مصطفی کمال آتاتورک در تاریخ ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ به عنوان اولین رئیس جمهور ترکیه برگزیده شد.
وی در مدت ۱۵ سال ریاست جمهوری ترکیه، به قدری با اقداماتش بر سرنوشت ترکیه تاثیر گذاشت که به محبوبترین فرد ترکیه تبدیل شد. از جمله اقدامات آتاتورک که البته مخالفتهای زیادی هم به همراه داشت میتوان به این موارد اشاره کرد:

جدایی دین از سیاست
قانونی کردن حق رای برای بانوان
تغییر نوشتار زبان ترکی از نوشتار عربی به لاتین
ممنوعیت استفاده از القاب و عناوینی مانند حضرت، جناب، افندی و …. در برگه ها و نامه نگاریهای دولتی
تغییر و تحولات سیاسی مانند لغو سلطنت
اعطای حقوق مساوی به زن و مرد
قانون اجباری شدن استفاده از نام خانوادگی
ایجاد مزارع نمونه و رونق کشاورزی
ایجاد موسسات صنعتی و …..

مصطفی کمال چگونه آتاتورک شد؟

جالب است بدانید که مردم ترکیه تا قبل از سال ۱۹۳۵ از نام خانوادگی استفاده نمی کردند. اما در زمان آتاتورک و در تاریخ دوم ژانویه ۱۹۳۵، قانون استفاده از نام خانوادگی در ترکیه لازم الاجرا شد و از آن پس هر شخص موظف بود که برای خودش یک نام خانوادگی انتخاب کند.‌
در اینجا بود که مجلس ملی ترکیه نام خانوادگی “آتاتورک” به معنی “پدر ترک” را در تاریخ ۲۴ نوامبر ۱۹۳۴ به آتاتورک تخصیص داده شد و طبق قانون دیگری که در ۱۷ دسامبر همان سال به تصویب رسید، استفاده از این نام خانوادگی برای سایر افراد ممنوع شد؛ به طوری که “مقبوله خانم” خواهر آتاتورک هم نام خانوادگی دیگری دارد.

ازدواج و زندگی شخصی آتاتورک

مصطفی کمال آتاتورک در تاریخ ۲۹ ژانویه ۱۹۲۳ با زنی به نام “لطیفه خانم” ازدواج کرد و این ازدواج تنها تا تاریخ ۵ اوت ۱۹۲۵ ادامه داشت.‌
آتاتورک علاقه بسیاری به کودکان داشت و چندین کودک بنامهای عفت، صابیها (گوکچن)، فکریه، اولکو، نبیله، رقیه، زهرا، مصطفی و…. به فرزند خواندگی پذیرفت.

آتاتورک بخشی از ارث و ثروت خودش را به خزانه داری، شهرداری آنکارا و بورسا و بخشی دیگر را به خواهرش مقبوله، فرزند خوانده هایش، موسسات زبان و تاریخ ترکی و …. اختصاص داد.‌
آتاتورک علاوه بر زبان ترکی، به زبانهای آلمانی و فرانسه هم صحبت میکرد. هم دوره رضا شاه، پادشاه ایران بود و یکبار وی را در سفری که رضا شاه به ترکیه داشت ملاقات کرد.

خانه آتاتورک در آلانیا و داستان عجیب آن

خانه آتاتورک یا به زبان ترکی استانبولی Atatürk evi که امروزه به موزه ای با همین نام بدل شده و در معرض بازید عموم است، حکایت عجیبی دارد. جالب است بدانید که آتاتورک فقط چند ساعت در این خانه اقامت داشته است، آنهم طی یک سفر با داستانی عجیب!
در سال ۱۹۳۵، مصطفی کمال آتاتورک تصمیم میگیرد که به یک سفر تفریحی برای استراحت در محیطی آرام و با هوایی پاک و دلچسب برود و از این رو آلانیا را برای سفر خود انتخاب میکند. البته آلانیا در آن زمان “علائیه” نام داشت.
در آن دوره، منطقه “آک دنیز” یعنی همان سواحل مدیترانه از جمله آلانیا، تحت تهدید و چشم داشت ایتالیا قرار داشت. از این رو آتاتورک سفر خود به آلانیا را چند روز به عقب می اندازد و در نهایت به دلیل جلوگیری از هرگونه سوء قصد، سفر خود را در آخرین لحظات یعنی شب قبل از سفر، از طریق تلگراف به مسئولین شهر آلانیا اطلاع میدهد. مسئولین که در ساعات پایانی تلگراف را دریافت میکنند با توجه به اینکه تا صبح وقتی برای آماده سازی شرایط برای استقبال از آتاتورک نمی بینند، گمان میکنند که در تاریخ تلگراف اشتباهی رخ داده است و با همین فکر به رختخواب میروند. صبح روز بعد وقتی که آتاتورک وارد آلانیا میشود مورد استقبال رسمی قرار نمیگیرد و تنها یکی از مسئولین و همچنین یکی از همکلاسیهای سابق آتاتورک در مدرسه افسری، آن هم کاملا اتفاقی در محل ورود آتاتورک حاضر بوده اند به صورت غیر رسمی از وی استقبال کرده و خوش آمد میگویند. آتاتورک بدون هماهنگی های لازم به عمارت برادر دوستش، “توفیق آزاک اوئلو” میرود و در این میان مسئولین شهر که تازه متوجه ورود آتاتورک شده بودند، سراسیمه خود را به او می رسانند. اما آتاتورک که از این اوضاع ظاهرا بسیار دلگیر شده بود اما آن را عنوان نمیکرد، چند ساعت بعد آلانیا را ترک کرد.
این در حالی بود که آتاتورک به نیت اقامت دو سه روزه به آلانیا سفر کرده بود و البته در شرایطی که مصطفی کمال آتاتورک حقیقتا محبوب تمام مردم ترکیه بوده و هست.
خانه ای که آتاتورک در اولین و آخرین سفر خود به آلانیا در تاریخ ۱۸ فوریه ۱۹۳۵، تنها چند ساعت در آن اقامت داشت، توسط مالک آن، “توفیق آزاک اوئلو” به وزارت فرهنگ اهدا و از سال ۱۹۸۷ به موزه تبدیل شد. در این موزه، وسایل شخصی آتاتورک، عکسها و حتی تلگراف ارسالی اتاتورک به همراه اسناد تاریخی دیگر، نگهداری میشود.

آدرس خانه آتاتورک در آلانیا ~ Atatürk evi

چنانچه به آلانیا سفر کردید، میتوانید به خانه آتاتورک به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی این شهر سری بزنید. بخصوص حالا که داستان این خانه را میدانید، فکر میکنم بازدید از آن جالب تر هم باشد. این موزه در آدرس زیر واقع شده است:

Şekerhane Mah. Anzaklar Sk. Alanya / Antalya

اشتباه تلگرافی و تغییر نام آلانیا

آتاتورک چند روز پس از ترک آلانیا به شهردار این شهر تلگراف دیگری فرستاد و در آن از محبت و مهمان نوازی مردم آلانیا تشکر کرد و گفت که تنها به این دلیل آلانیا را طی چند ساعت ترک کرده که دلیلی برای ماندن وجود نداشته است.
اما نکته جالب دیگر این سفر این است که در تلگرافی که از طرف آتاتورک ارسال میشود، نام شهر اشتباها به جای علائیه، آلانیا عنوان میشود و همین اشتباه سبب تغییر نام این شهر تا به امروز شده است.

اقامتگاه های آتاتورک در استانبول

در شهر استانبول، مکتن هایی معروف به اقامتگاه های آتاتورک وجود دارد که وی در زمان هایی که در استانبول حضور داشته است، در این اماکن به استراحت و یا زندگی مشغول بوده است. این اماکن که برخی از آنها به موزه تبدیل شده اند عبارتند از:

هتل Pera Paras اتاق ۱۰۱:

این هتل که واقع در Beyoğlu استانبول است، یکی از مکانهایی است اتاتورک از سال ۱۹۱۷ بارها در آن اقامت گزید. این هتل در سال ۱۹۸۱ به همراه وسایل شخصی آتاتورک، به موزه تبدیل شد.

کاخ دولماباهچه:

کاخ دولماباهچه که میزبان شش سلطان و خلیفه عثمانی نیز بوده است، محل اقامت و در واقع خانه مصطفی کمال بین سالهای ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۸ بوده است.
در واقع آتاتورک ماندن در دولماباهچه را زیاد دوست نداشت اما از طرفی این مکان مناسب ترین محل برای پذیرایی از میهمانان خارجی به حساب می آمد.

خانه Polonezköy:

خوابگاه مدرسه هاربیه:

خوابگاه مدرسه نظامی هاربیه، در واقع اولین مکان به عنوان اقامتگاه برای آتاتورک بود وقتی که اولین بار در سن ۱۸ سالگی، سلانیک را به مقصد استانبول ترک کرد.این مکان امروزه به موزه نظامی هاربیه معروف است.

خانه Osep Kasapyan:

این خانه سه طبقه که در واقع متعلق به شخصی بنام Osep Kasapyan بود، در سال ۱۹۰۸ در شیشلی استانبول ساخته شد. این محل در واقع اولین خانه ای بود که آتاتورک در اوایل ورودش به استانبول آن را اجاره کرده و سپس مادر و خواهر خود را نیز به آنجا آورده بود.

عمارت دریایی فلوریا:

مصطفی کمال آتاتورک، به دلیل علاقه زیادی که به دریا داشت، مدت زمانی زیادی را در این عمارت می گذراند. عمارت دریایی فلوریا، امروزه به یک موزه تبدیل شده است.

وفات آتاتورک

مصطفی کمال آتاتورک که از بیماری کبدی رنج میبرد، پس از تحمل یک دوره بیماری، سرانجام در تاریخ ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ در ساعت ۹:۰۵ صبح در کاخ دولماباهچه در استانبول درگذشت.‌
ساعت اتاقی که آتاتورک در آن درگذشت هنوز روی زمان مرگش یعنی ۹:۰۵ باقی مانده

است.
جسد وی در تاریخ ۲۱ نوامبر ۱۹۳۸ موزه قوم نگاری آنکارا که محل استراحت موقت او
بود، طی مراسمی در میان انبوه فراوان مردم، به خاک سپرده شد.‌
به مقبره آتاتورک در آنکارا که شامل یک موزه بزرگ هم میشود “Anıt kabir” میگویند. بازدید برای عموم آزاد و رایگان است.

همه ساله، راس ساعت ۹:۰۵ روز ۱۰ نوامبر، یک دقیقه مراسم سکوت به‌ مناسبت درگذشت بنیان‌گذار ترکیهٔ نوین، مصطفی کمال آتاترک، و به‌دنبال آن، به صدا درآمدن زنگ مدارس و آژیر پایگاه‌ها در سراسر ترکیه برگزار میشود.